Đôi nét về Ninh Bình
Ninh Bình là mảnh đất lịch sử giàu bản sắc đã gắn liền với những dấu ấn lịch sử sâu sắc từ thời kỳ Đinh Bộ Lĩnh lập nên kinh đô Hoa Lư vào năm 986. Đây không chỉ là nơi sinh ra những trang sử vẻ vang của đất nước mà còn là nơi hội tụ những giá trị văn hóa đặc sắc, kết hợp giữa nét truyền thống bản địa và ảnh hưởng từ các vùng miền xung quanh.
Với vị trí địa linh đặc biệt, Ninh Bình được ví như “cổ họng giữa Bắc Nam”, là vùng đất của những danh thắng nổi tiếng như Tràng An, Tam Cốc và được bao bọc bởi ba con sông lớn: sông Vân, sông Hoàng Long, và sông Đáy. Ninh Bình còn nổi tiếng với những hang động huyền bí như Bích Động, động Hoa Sơn, động Mã Tiên.
Lịch sử của Ninh Bình gắn liền với sự hình thành và phát triển của kinh đô Hoa Lư, nơi đặt nền móng cho hai vương triều Đinh và Tiền Lê, đồng thời là trung tâm văn hóa lớn của đất nước. Nơi đây từng là cái nôi của nghệ thuật sân khấu chèo và là nơi Phật giáo Việt Nam bắt đầu phát triển mạnh mẽ. Với hơn 400 ngày lễ hội lớn nhỏ tổ chức hàng năm, Ninh Bình luôn giữ vững truyền thống tôn vinh những giá trị văn hóa dân gian từ thời kỳ đá cũ cho đến nay.
Những di sản văn hóa dân gian ở các vùng như Hoa Lư, Tam Điệp, Gia Viễn, Nho Quan vẫn còn được gìn giữ và phát triển, đồng thời các làng nghề truyền thống như chế biến cói, chế tác đá mỹ nghệ, thêu ren cũng góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa nơi đây. Đặc biệt, ẩm thực Ninh Bình mang đậm nét đặc trưng, với các món ăn như thịt dê núi, cơm cháy, bún mọc, và rượu Kim Sơn, làm say lòng biết bao du khách.
Top 10 ngôi đền chùa ở Ninh Bình du khách không thể bỏ qua
Dưới đây là top 10 ngôi đền chùa ở Ninh Bình mà du khách không thể bỏ qua khi khám phá vùng đất giàu giá trị lịch sử và văn hóa này:
1. Chùa Bái Đính
Chùa Bái Đính, còn được gọi là Bái Đính Cổ Tự, tọa lạc tại thôn Sinh Dược, xã Gia Sinh, huyện Gia Viễn. Tên gọi “Bái Đính” mang ý nghĩa “hướng về núi Đính”, nơi gắn liền với những sự kiện lịch sử hào hùng của dân tộc ta.
Ngôi chùa nằm ẩn mình giữa một khu rừng núi yên tĩnh, tạo nên không gian thanh tịnh, linh thiêng. Chùa có một nhà tiền đường chính rộng lớn, nằm ở trung tâm, bên phải là Hang Sáng, nơi thờ Phật. Tiếp theo là đền thờ thần Cao Sơn, nằm sát cuối hang. Rẽ sang bên trái, du khách sẽ đến nơi thờ thánh Nguyễn, rồi tiếp tục vào động Tối, nơi thờ Mẫu và các vị tiên.
2. Chùa Lạc Khoái
Chùa Lạc Khoái tọa lạc ở đầu làng Lạc Khoái, xã Gia Lạc, huyện Gia Viễn, Ninh Bình. Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, chùa không chỉ là nơi thờ tự mà còn đóng vai trò quan trọng trong lịch sử đấu tranh của dân tộc. Chùa là nơi làm việc của các vị lãnh đạo cách mạng, đồng thời cũng là nơi sơ tán của các cơ quan tài chính, Tỉnh đội và Ủy ban kháng chiến tỉnh Ninh Bình.
Khuôn viên chùa Lạc Khoái được chia thành hai khu vực nhỏ là chùa Thượng và chùa Hạ. Chùa Thượng được xây dựng ở lưng chừng núi Bảng, với dáng vẻ tựa như một cỗ ngai, mang lại cảm giác uy nghiêm. Ngôi chùa được xây dựng theo lối kiến trúc hình chữ Đinh, bao gồm Tiền đường 5 gian và Tam bảo 2 gian. Điểm đặc biệt nhất của chùa Thượng là chiếc chuông đồng cao 90cm, đường kính 50cm, được đúc vào năm Mậu Tý (1888), trên thân chuông là những họa tiết tinh xảo, chạm khắc hình tứ linh.
Chùa Hạ nằm cách chùa Thượng 99 bậc đá, tạo nên sự hài hòa tuyệt vời với phong cảnh hùng vĩ xung quanh. Chùa Hạ được xây dựng trước vào năm Kỷ Mùi (1859). Vào năm 1999, khu du lịch tâm linh chùa Lạc Khoái đã được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
3. Chùa Địch Lộng
Chùa Hang Địch Lộng tọa lạc tại xã Gia Thanh, huyện Gia Viễn, Ninh Bình, nổi tiếng với danh hiệu “Nam thiên đệ tam động” do vua Minh Mạng ban tặng. Đây không chỉ là một ngôi chùa mà còn là một quần thể di tích danh thắng gồm nhiều công trình kiến trúc độc đáo và có giá trị lịch sử lớn. Khu vực này bao gồm đình đá với 16 cột đá nguyên khối vững chãi, đền thờ Lý Quốc Sư, hồ bán nguyệt, và đặc biệt là chùa với năm tháp cao ba tầng cùng ba gian chùa Hạ.
Từ chùa Hạ, du khách sẽ tiếp tục di chuyển qua ba gian Đức Ông và vượt qua 105 bậc đá để tới động “Nam Sơn động, Cổ Am tự”. Đặc biệt, ngay cửa hang động có hai bức tượng đồng Hộ Pháp uy nghi, và mái vòm của hang đá cao hơn 8m, nơi treo một chiếc chuông công có trọng lượng lên tới hàng tấn.
Trước sân động là các phủ thờ bà Chúa Thượng Ngàn và Đức Thánh Mẫu, bên cạnh hai giếng Ngọc quanh năm hứng những giọt nước từ các nhũ đá. Tiến về phía bên phải, du khách sẽ thấy chùa mái với vòm hang cao trên 20m và độ sâu từ 30 đến 40m, nơi có nhiều tượng Phật được sắp xếp từ ngoài vào trong theo chiều cao dần.
4. Chùa Bàn Long
Chùa Bàn Long không xây dựng tam quan như những ngôi chùa khác, điều đặc biệt là để vào được chùa, du khách phải đi qua một cây cầu cong cong, tạo nên một điểm nhấn độc đáo và khác biệt khi tới thăm chùa ở Hoa Lư. Tên gọi “Bàn Long” xuất phát từ hình ảnh những nhũ đá trong chùa, mang dáng dấp của một con rồng đang ngồi.
Những nhũ đá này có hình dáng như vảy rồng, và mỗi không gian trong chùa đều xuất hiện những nhũ đá mang hình rồng, tạo nên một không gian linh thiêng và huyền bí. Bên cạnh đó, các bức tượng Phật cùng hình ảnh các con vật linh thiêng cũng được đặt tại nhiều vị trí trong chùa. Chùa Bàn Long đã được nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào năm 1994, khẳng định giá trị lịch sử và văn hóa của địa điểm du lịch tâm linh này tại Ninh Bình.
5. Chùa Sơn Thủy
Chùa Sơn Thủy, tọa lạc tại chân núi Dục Thúy thuộc thành phố Ninh Bình, bên cạnh bờ sông Đáy, còn được gọi là chùa Non Nước. Với ngọn núi cao hơn 70m, chùa Sơn Thủy không chỉ là một khu di tích lịch sử văn hóa quốc gia, mà còn là một địa điểm du lịch tâm linh thu hút nhiều du khách khi đến với Ninh Bình.
Lịch sử của chùa bắt đầu từ thời nhà Lý, khi ngôi chùa đầu tiên được xây dựng. Vào năm 1091, vua Lý Nhân Tông cho xây dựng tháp Linh Tế trên núi Dục Thúy, gần chùa Non Nước và chùa Tam Phủ. Tuy nhiên, vào thời Trần, do tháp bị đổ, Thiền sư Trí Nhu đã chủ trì công việc xây dựng lại tháp từ năm 1337 đến 1342. Vào thời điểm đó, Trương Hán Siêu, một nhân vật nổi tiếng trong triều đình, đã viết bài văn tế “Dục Thúy Sơn Linh Tế tháp ký,” được khắc lên bia đá và đặt tại phía Tây của khu di tích.
Chùa Sơn Thủy cũng nổi bật với việc lưu giữ hơn 40 bài thơ của các danh nhân xưa, được tạc trên những vách đá của núi. Được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, chùa Sơn Thủy tiếp tục là một điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm hiểu về văn hóa và lịch sử của Ninh Bình.
6. Chùa và Động Hoa Sơn
Chùa và Động Hoa Sơn, nằm ở lưng chừng núi Chùa thuộc thôn Ánh Ngũ, Ninh Hòa, Hoa Lư, là một địa điểm du lịch tâm linh đặc biệt của tỉnh Ninh Bình. Hang động này nằm ở độ cao khoảng 60m so với chân núi, tạo nên một không gian huyền bí và linh thiêng, thu hút nhiều du khách đến chiêm ngưỡng.
Để đến được động, du khách sẽ phải vượt qua hơn 150 bậc đá, và khi bước vào, họ sẽ được chiêm ngưỡng một hang động tuyệt đẹp, mang đậm dấu ấn của tự nhiên. Theo truyền thuyết dân gian, động Hoa Sơn chính là nơi nuôi ấu chúa thời nhà Minh, vì vậy, động còn được gọi với tên dân gian là Phôi Sinh tự hay chùa Bà Đẻ. Mặc dù ban đầu chỉ là một động tự nhiên, người dân trong vùng đã nhận ra vẻ đẹp kỳ vĩ của nó và quyết định xây dựng nơi thờ Phật trong động.
Ở hai bên cửa động, du khách sẽ thấy hai pho tượng đá được tạc tinh xảo, tượng trưng cho hai vị thánh nhân đã có công trong việc xây dựng và tôn tạo động. Đây không chỉ là những pho tượng thông thường, mà còn là những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, toát lên vẻ đẹp tài hoa của những người thợ tạc đá.
Chùa và Động Hoa Sơn không chỉ là một địa điểm hành hương nổi tiếng mà còn là một khu di tích quốc gia, được nhà nước công nhận. Đây thực sự là một điểm đến không thể bỏ qua đối với những ai yêu thích sự hòa quyện giữa thiên nhiên hùng vĩ và giá trị tâm linh sâu sắc.
7. Đền Văn Bòng
Đền Văn Bòng, còn được gọi là Đền Đinh Bộ Lĩnh, tọa lạc tại thôn Văn Bòng, Gia Phương, Gia Viễn, Ninh Bình, là nơi thờ vua Đinh Tiên Hoàng, người sinh ra tại đây, và được xây dựng với ba tòa theo cấu trúc “tiền Nhất, hậu Đinh”, bao quanh bởi tường gạch đỏ nung và cổng gỗ tứ thiết, mang đậm phong cách kiến trúc cổ truyền.
Trong sân đền, sập long sàng bằng đá được đặt trang trọng, tượng trưng cho hình ảnh vua Đinh ngự triều, và tượng vua Đinh Tiên Hoàng, cao gần 2m, được thờ trong Hậu cung với sự tôn kính. Đền còn thờ các quan trung thần và tứ trụ triều đình, và được công nhận là di tích cấp quốc gia, thu hút khách thăm quan và hành hương đến Ninh Bình.
8. Đền Nguyễn Minh Không
Ngôi đền Nguyễn Minh Không tọa lạc tại thôn Điềm Giang, Điềm Xá, Gia Thắng, Gia Viễn, là nơi thờ quốc sư Nguyễn Minh Không của nhà Lý. Ông được biết đến với công lao chữa bệnh cho vua Thần Tông và là người được tôn vinh như một bậc thánh nhân. Đền được xây dựng với quy mô lớn và mang kiến trúc đặc trưng “nội Công ngoại Quốc”. Ngôi đền gồm bốn tòa chính, xây dựng theo kiểu “tiền Nhất, hậu Công”, trong đó tiền đường có năm gian xây theo kiểu chồng tường, tạo nên một không gian rộng rãi và trang nghiêm.
Vào trong cùng là Chính tẩm, nơi thờ Nguyễn Minh Không và cha mẹ của ông, tạo nên một không gian linh thiêng và kính cẩn. Phía sau Chính tẩm là gác chuông hai tầng, tám mái, được làm hoàn toàn bằng gỗ lim, với một quả chuông nặng hơn một tấn, cao khoảng 1,6m. Quả chuông này là một trong những đặc trưng nổi bật của đền, tạo nên âm thanh ngân vang, linh thiêng.
Khu du lịch tâm linh đền Nguyễn Minh Không không chỉ là nơi thờ tự mà còn là một điểm đến văn hóa, thu hút du khách và được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia vào năm 1989.
9. Cố Đô Hoa Lư
Cố đô Hoa Lư, tọa lạc tại xã Tường Yên, Hoa Lư, là kinh đô đầu tiên của nhà nước phong kiến trung ương tập quyền ở Việt Nam. Nơi đây, vào năm 968, Đinh Bộ Lĩnh đã lên ngôi hoàng đế, lập nên nước Đại Cồ Việt và chọn Hoa Lư làm kinh đô. Hoa Lư tiếp tục là kinh đô của đất nước trong suốt 41 năm dưới hai triều đại Đinh và Tiền Lê.
Ngày nay, khu di tích cố đô Hoa Lư vẫn còn những dấu tích của lăng tẩm, đền đài, cung điện và thành cổ. Vị trí của Hoa Lư được chọn làm kinh đô nhờ lợi thế về địa hình hiểm trở. Ba mặt của khu vực được bao bọc bởi vách núi đá vôi, còn phía bắc có dòng sông Hoàng Long bao quanh. Các khe núi giữa thành được xây kín bằng đất và gạch, với chân thành được xây dựng bằng gạch bó cao từ 8-10m.
Cố đô Hoa Lư bao gồm thành Nội, thành Ngoại và thành Nam, trong đó thành Ngoại là khu cung điện của vua. Vào năm 2012, khu di tích này đã được công nhận là di tích lịch sử và kiến trúc – nghệ thuật cấp quốc gia.
10. Nhà thờ Phát Diệm
Nhà thờ Phát Diệm tọa lạc tại trung tâm thị trấn Phát Diệm, Kim Sơn, được xây dựng trong khoảng thời gian từ năm 1875 đến 1899. Toàn bộ công trình của nhà thờ được làm hoàn toàn bằng đá khối, kết hợp giữa lối kiến trúc đình chùa phương Đông và phong cách Gothic phương Tây. Phương Đình của nhà thờ có chiều cao 25m, chiều dài 24m, và chiều rộng 17m, được xây dựng với ba tầng, tất cả đều được làm từ đá phiến.
Nhà thờ lớn, còn gọi là nhà thờ Chính tòa hoặc nhà thờ Thánh Mân Côi, được xây dựng vào năm 1891 và là công trình nổi bật với quy mô đồ sộ và những họa tiết trang trí nghệ thuật tinh xảo. Bên cạnh nhà thờ lớn là bốn nhà thờ nhỏ, được xây dựng vào các thời điểm khác nhau nhưng đều có quy mô tương tự, thờ các thánh như Thánh Giêsu, Thánh Phêrô, Thánh Rôcô và Trái tim Đức Mẹ.
Đặc biệt, điện thờ Thánh Phêrô, xây dựng vào cuối thế kỷ 19, nổi bật hơn cả. Ngoài ra, khu vực này còn có các tòa giám mục, tòa nhà chung, nhà xứ và nhà nguyện, tất cả đều mang kiến trúc độc đáo.
Hy vọng qua bài viết này của Meditours, du khách sẽ có thêm những lựa chọn lý tưởng để khám phá, tham quan, chiêm bái, đồng thời hiểu thêm về lịch sử và tín ngưỡng của vùng đất Ninh Bình, nơi hội tụ nhiều di sản văn hóa, tâm linh đặc sắc của Việt Nam.
